Verbinding Hoofd & Hart

Blog

Het was een grote eer op vrijdag 16 april, in het historische gebouw van Felix Meritis als gast bij het online congres geïnterviewd te worden door Frénk van der Linden. Het was een boeiend gesprek met als thema Passie, Positie en Politiek voor GZ-psychologen. Sinds de lancering van mijn boek “Tot op de dag” dat ik met Job Hulsman heb geschreven, heb ik meerdere interviews webinar en lezingen gegeven. Het voelt soms intensief maar steeds leerzaam en inspirerend. Het geeft mij een voldaan gevoel als ik van de deelnemers hoor dat ze geraakt zijn, aan het denken gezet, ruimte biedt om te reflecteren op het leven, vrijheid en verantwoordelijkheid. Het intrigeert mij dat telkens bij een vraag van een journalist en mijn antwoord zich steeds een nieuwe wereld ontvouwt. Gisteren vroeg Frénk mij of ik in mijn dagelijkse leven nog steeds last heb van mijn gevangenisperiode of martelingen. Ik moest hier even over nadenken. Dagelijks leven? Nee, reageerde ik, maar wel op momenten waarop ik geconfronteerd word met bijvoorbeeld beelden van mensen in een concentratiekamp als hun hoofd kaal wordt geschoren. Met een donkere blik en verstijfd door woede, voel ik dan nog steeds de schaar die door mijn haar ging, schuin, krom, uitgedund, niet kaalgeschoren maar lelijk en zo kort mogelijk geknipt. Maar later onderweg naar huis dacht ik “ja, niet vreemd dat ik de nachten zo koester”. De betekenis van de nacht is in mijn leven sinds de gevangenis voorgoed veranderd. De nacht draagt de donkere herinneringen met zich mee! De nacht helpt mij bij het twijfelen en twijfel helpt mij om de kunst van het (over)leven telkens te ontdekken. Er is geen antwoord, geen einde en het is nooit af. Elk hoofdstuk dat ik afsluit, opent het volgende hoofdstuk.

Van al de lezingen blijft een vraag universeel: “wat is je drijfveer Mardjan”, het antwoord is simpel. “De mens!” Ik heb daar geen tijd voor nodig om te reageren. We zijn op aarde om iets voor onze medemens te betekenen. Ieder op zijn eigen manier. Iets voor een mens betekenen is simpelweg je mind en hart openstellen, luisteren, doorvragen, je oordeel uitstellen en contactverbinding zoeken naar je hoofd en hart. Deze verbinding heeft mij in mijn leven bevrijd. 

Mijn bijzondere dank voor deze mooie gelegenheid stichting WKK.

Om verder te komen hebben we mensen nodig die mógelijk willen maken

Blog

Drie advocaten presenteerden maandag de bundel Ongehoord; Onrecht in het Vreemdelingenrecht aan de Tweede Kamer. Het document beschrijft 48 schrijnende voorbeelden uit hun praktijk, het vreemdelingenrecht. Wetenschappers van het Centrum voor Migratierecht publiceerden vorige week een vergelijkbaar rapport. De vier belangrijkste conclusies van de twee publicaties volgens de Volkskrant: er is sprake van wantrouwen richting ‘vreemdelingen’, de wetgeving is rigide, er is weinig oog voor persoonlijke omstandigheden en we hebben te maken met een rechterlijke macht die onvoldoende corrigerend tegenwicht biedt. 

Er wordt een parallel getrokken met de toeslagenaffaire – de protocollen, werkinstructies en algoritmen hebben het overgenomen. Die vergelijking is volledig terecht. Nederland heeft een Inburgeringswet, er is een ontwikkelbudget (tienduizend euro per persoon), een systeem, een toetsingskader en wat al niet meer. Het raamwerk is begrijpelijk en ook nodig, maar we blijken niet in staat om naar randvoorwaarden te kijken. Een vluchteling in Groningen die voor taalonderwijs op zijn eigen niveau naar Zwolle moet reizen krijgt reiskosten niet vergoed. Het gevolg: hij gaat niet. 

Alsof we zeggen: in deze rivier zit vis, aan de overkant van het water ligt een hengel voor je klaar, veel succes! Het systeem bevat weeffouten. Met het UAF roepen we al decennia: bied vluchtelingen niet alleen taalonderwijs maar ook een schakeltraject. Maar de overheid zegt: daar is het onderwijsbudget niet voor bedoeld. Iemand heeft een bruggetje nodig, maar krijgt pas zijn geld als hij over het bruggetje is.

Wat heb je nodig en wat is er mogelijk? Die vraag zou leidend moeten zijn. Systemen, kaders en regels zijn nooit bedacht om burgers in het nauw te drijven, maar om orde te scheppen in de chaos. Budgetten, targets en drempels zijn logisch, maar het blijven hulpmiddelen en geen doelen op zich. Om verder te komen hebben we mensen nodig die mógelijk willen maken en daar ook toe in staat worden gesteld. Waarom lukt het ons bij het UAF wel en de overheid niet? 

Bij het UAF werken mensen die hun hart meenemen, ze hebben een drive hebben om van betekenis te zijn. Daarbij geven we ruimte om af te wijken van kaders, regels en begrotingen. Ook wij hebben financiële beperkingen, ook wij zeggen soms ‘nee’. Wat we wél doen bij iedereen die bij ons aanklopt is vragen: ‘Wat wil je, wat kan je, wat zijn beperkingen en hoe kunnen we die wegnemen?’ We kijken wat er mogelijk is.

Als wij het kunnen kan de overheid het ook. Stel kaders op, maak een begroting, stippel een route uit, maar geef mensen de ruimte om uitzonderingen te maken, om aandacht te besteden. ‘De uitzondering bevestigt de regel,’ zei Rita Verdonk ooit eens. Is het makkelijk? Nee, maar een menselijke actie kan het verschil maken voor het verdere verloop van iemands leven. We kunnen het ons niet veroorloven om bijzonder talent te laten liggen. Niemand heeft ons verboden lenig te zijn.