Een boek voor de tweede keer lezen, doe ik vrijwel nooit. Er zijn zoveel boeken die ik nog graag wil lezen in mijn schaarse tijd, waarom dan een boek herlezen? Geïnspireerd door een artikel zaterdag 13 augustus jl. in de Volkskrant over boeken: “Het is vakantie, eindelijk tijd voor de grote klassiekers. Maar waar te beginnen?”
Ik besloot om Kees de jongen, van Theo Thijssen uit de kast te halen en opnieuw te lezen. Het is inmiddels bijna 25 jaar geleden dat ik het boek las, geleend uit de bibliotheek maar toen mijn portemonnee het eenmaal toeliet, gekocht en toegevoegd aan de lijst van mijn favorieten. Toen ik pas in Nederland was, kreeg ik het advies van de moeders op het schoolplein om naar Het Klokhuis en Goede tijden, slechte tijden te kijken. Tijdens de opleiding had een docent gewezen op een aantal klassiekers o.a. Kees de jongen die een diepe indruk op mij had gemaakt. De kracht van de verbeelding, stille armoede dat geweld doet aan dromen en idealen. Wouw dacht ik… dit is het Nederland van vroeger. Gelukkig is de sociale voorziening in Nederland anders geregeld en niemand hoeft dit te doorleven, bedacht ik bij mijzelf. Was ik naïef? Kende ik de Nederlandse samenleving en diens (verborgen) ongelijkheid niet? Ik had in ieder geval een ander beeld van Nederland. Een land waar de kinderen niet met knorrende maag naar bed gaan. De basisvoorziening is aanwezig en geen kind hoeft te dromen over warme kleding en de kachel brandt als het vriest. Het was het Nederland van de vorige eeuw had ik mij aangepraat. Wellicht armoede, ongelijkheid, klassenverschil, maar niet meer zoals toen. Ik was trots op mijn nieuwe land en de samenleving die gebaseerd was op “het zijn de sterke schouders die de weelde kunnen dragen”. We zetten ons collectief in om een crisis het hoofd te bieden. De trots en liefde voor Nederland ben ik nooit kwijtgeraakt en zou ik nooit kwijtraken.
Bij het herlezen van Kees de jongen, bekroop mij het gevoel dat zorg over armoede en ongelijkheid en herhaling in aantocht is, weliswaar anders dan toen, maar toch. Er is geen dag dat kranten, media niet vol staan met de oplopende crises. Het Parool van maandag 8 augustus opende de hoofdpagina met “Nederland kampt met een recordaantal crises, maar wie lost ze op?” Klimaat, stikstof, wonen, personeel, energie, toeslagen, asiel, corona, de enorme prijsstijgingen en de alsmaar toenemende vraag bij de voedselbank.
Mensen die zich zorgen maken over de energiekosten en die dagelijks de afweging maken tussen brood en tandpasta. De versnelde stijging in prijzen raakt iedereen maar mensen met een smalle beurs voelen deze pijn in hun portemonnee harder en sneller.
De ongelijkheid in Nederland is niet iets van dit jaar, de afgelopen jaren zien we een snel groeiende ongelijkheid. In 2020 leefde ongeveer een op de twaalf kinderen in armoede. Gisteren verkondigde het centraal planbureau dat 1,3 miljoen Nederlanders volgend jaar onder de armoedegrens zullen leven, onder wie meer dan driehonderdduizend kinderen. Dat is een toename van 34 procent armen in twee jaar tijd. Stress, geweld, schaamte, dromen die verpletterd raken, gezinnen die uit elkaar vallen. Talenten die verloren gaan etc.
Op dinsdag 20 september 2022, Prinsjesdag, zal de regering haar plannen presenteren. Ik raad alle Kamerleden en ministers aan om het boek van Kees de jongen en het boek “Ze hebben mijn vader vermoord” van Édouard Louis (nog eens) te lezen. Het laatste boek is een uitzonderlijke, hedendaagse aanklacht tegen de Franse staat, maar ik zie ook parallellen met de Nederlandse samenleving, met betrekking tot de Nederlandse politiek. Een universeel verhaal van een mens die opgroeit in de arbeidersklasse en wiens verwachtingen, geluk, passies en dromen langzaam maar zeker verpletterd worden door de samenleving en de politiek. Een armoede en ongelijkheid die generaties lang hun sporen achterlaten. Laten we er alles aan doen om de schade te beperken. De politiek is niet altijd verantwoordelijk voor een crisis maar wel voor de oplossingen. Ik beweer niet dat alles door de politiek opgelost moet worden. In een humane samenleving ligt een collectieve verantwoordelijkheid voor ons allemaal. Dit is een oproep tot solidariteit, saamhorigheid en naar elkaar omkijken. Armoede, ongelijkheid, liggen soms dichterbij dan je denkt.